" ผมยังไม่ทราบเลยว่าจะเป็นรัฐมนตรีต่อไปกี่วัน แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องวางแผนการ อย่างเช่น อีก 20 วันสมัชชาสหประชาชาติจะเปิดแล้ว รัฐมนตรีต่างประเทศของทุกประเทศในโลกจะไปอยู่ที่นั่น ผมจะไปหรือเปล่ายังไม่ทราบ"

" สุทธิชัย หยุ่น"  บรรณาธิการอำนวยการเครือเนชั่น สัมภาษณ์พิเศษ นายเตช บุนนาค รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ เพียงวันเดียวก่อนมีข่าวว่า นายเตช ลาออกจากตำแหน่ง

ต่อไปนี้เป็นคำถามที่น่าสนใจในการสัมภาษณ์ครั้งนี้

คุณเตชทำงานกระทรวงต่างประเทศ ตั้งแต่เรียนจบรวมเวลากว่า 40 ปี และเกษียณออกไปในฐานะปลัด แต่ดูเหมือนคุณเตชจะออกจากกระทรวงนี้ไปก่อนเกษียณ

ผมอยู่กระทรวงต่างประเทศมา35 ปีพอดี และปีที่จะเกษียณ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเมตตาโปรดเกล้าฯ โอนผมไปทำงานที่สำนักงานราชเลขาธิการ เป็นเวลา 4 ปี 5 เดือน

คุณเตชเคยคิดมั้ยครับว่าในชีวิตจะจับพลัดจับผลูได้กลับมาเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ

ไม่เคยคิดครับแต่ผมถือว่าตัวเองเป็นข้า ราชการประจำ การที่ได้เป็นปลัดกระทรวงก็ถือว่าสูงสุดแล้ว เป็นสิ่งที่ผมภูมิใจที่สุด แต่คราวนี้ได้กลับมาเป็นรัฐมนตรีต่างประเทศที่กระทรวงนี้อีกจึงถือเป็นของ แถม

ตัดสินใจยากมั้ยครับในการรับตำแหน่งนี้

ไม่เกี่ยวกับการตัดสินใจครับเพราะนายก รัฐมนตรีสมัคร สุนทรเวช ได้เข้าเฝ้าฯ ขอพระราชทานตัวผมมา ผมเป็นข้าราชการ ไม่สามารถปฏิเสธได้ ถือเป็นหน้าที่

ตอนที่คุณเตชเข้ามารับ ตำแหน่งใหม่ๆคุณอานันท์ ปันยารชุน บอกว่านายกรัฐมนตรีสมัครโชคดีมาก ที่ได้คุณเตชมา เหมือนเป็นบุญสำหรับรัฐบาลชุดนี้ มาดูแลกระทรวงต่างประเทศ  คุณเตชรู้สึกเสียใจมั้ยครับที่เข้ามารับตำแหน่งนี้

ผมไม่ทราบว่าเป็นบุญสำหรับรัฐบาลหรือเปล่าและไม่ค่อยแน่ใจว่าเป็นบุญต่อตัวผมอย่างไร

คุณเตชคิดว่าดีสำหรับรัฐบาลตรงไหนที่มารับตำแหน่งในช่วงที่มีเรื่องร้อนคือกรณีเขาพระวิหาร

หลังจากเข้าถวายสัตย์ปฏิญาณแล้วผมก็ไป เจรจากับกัมพูชาทันที  โชคดีที่ผมมีความคุ้นเคยกับรัฐมนตรีต่างประเทศของกัมพูชามาก่อน และคุ้นเคยกับปัญหานี้พอควร

ช่วงนั้นมีคนสงสัยว่านักการ เมืองที่มีผลประโยชน์การเมืองกับ พ.ต.ท.ทักษิณมาทำให้ข้าราชการกระทรวงตปท.หลายคนปั่นป่วนพอสมควร อาจโดนย้ายบ้าง บางคนอาจต้องยอมตามแรงกดดันการเมือง ตอนคุณเตชเข้ามา ได้ย้อนไปคุยกับพวกเขามั้ย

ขณะนั้นผมไม่อยู่และเมื่อกลับมาแล้วผม ก็ไม่ได้ถามเพราะไม่ค่อยมีเวลา แต่สิ่งที่ผมทำในวันแรกๆ ของการดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีต่างประเทศ คือการสับเปลี่ยนข้าราชการที่ถูกโยกย้ายให้กลับไปทำงานตำแหน่งเดิม เพื่อฟื้นฟูกำลังใจของข้าราชการ

ตอนนี้ไม่มีแรงกดดันทางการเมืองใดๆมาทำให้กระทรวงต่างประเทศต้องทำในสิ่งที่ไม่ควรจะทำยังไม่มีเลย

แต่คุณเตชอยู่ที่นี่นานตั้งแต่ เป็นข้าราชการ ก็ต้องผ่านช่วงหลายช่วงที่กระทรวงต่างประเทศถูกการเมืองกดดันบีบคั้นให้ทำใน สิ่งที่เจ้าหน้าที่กระทรวงต่างประเทศที่เป็นมืออาชีพจริงๆ ไม่อยากจะทำ ที่ผ่านมาข้าราชการกระทรวงต่างประเทศเข้มแข็งพอที่จะเป็นตัวของตัวเองที่จะ ดันไม่ให้แรงกดดันที่ไม่ถูกต้องของการเมืองมากระทบการทำงานไหม

ผมเองไม่เคยเจอและได้ทำในสิ่งที่ผมอยากจะทำตามกาลเทศะ และทำจนสำเร็จ เช่น งานด้านฟื้นความสัมพันธ์กับจีน

ณ วันนี้ เมื่อมีเรื่องผลประโยชน์ของประเทศ ผลประโยชน์ของนักการเมืองเข้ามาเกี่ยวข้อง กระทรวงต่างประเทศต้านไหวมั้ยครับ

เราไม่ควรหวั่นไหวจากความกดดันถ้าเราทำในสิ่งเราเห็นว่าถูกต้อง

ทางออกคืออะไรถ้าโดนกดดันจริงๆ แล้วเราคิดว่าผลประโยชน์ประเทศชาติเสียหาย แต่นักการเมืองที่เข้ามามีวาระซ่อนเร้นบางอย่างที่มาสั่งให้ข้าราชการ กระทรวงต่างประเทศทำในสิ่งที่ไม่ควรทำ

ง่ายนิดเดียวถ้ามีแรงกดดันที่จะบังคับ กดดันให้ผมทำในสิ่งที่ผมเห็นว่าไม่ถูกต้องและไม่เป็นผลประโยชน์ต่อประเทศไทย ง่ายนิดเดียวก็จะต้องลาออก

อย่างกรณีพาสปอร์ตสีแดงของคุณทักษิณมีแรงกดดันทางการเมืองหรือไม่

ผมไม่เห็นว่ามีแรงกดดันทางการเมือง

ณ วันนี้ไปถึงไหนแล้วเรื่องพาสปอร์ตคุณทักษิณ

ท่านนายกฯบอกว่าได้รับเรื่องไปจากผมไปแล้ว และผมไม่จำเป็นต้องพูดเรื่องนี้อีก

แล้วเรื่องที่เสนอไปเสนอว่ายังไง

พอเรื่องนี้เกิดขึ้นมีหมายจับ ทางกรมการกงสุลได้จัดทำบันทึกที่มีทั้งกฎเกณฑ์ กฎระเบียบ กฎหมาย รวมทั้งรัฐธรรมนูญ ในที่สุดได้ข้อสรุปว่าเรื่องนี้ทางกระทรวงการต่างประเทศน่าจะเสนอให้นายกรัฐมนตรีเป็นผู้พิจารณา ในฐานะหัวหน้ารัฐบาล เพราะเป็นเรื่องการเมือง เป็นเรื่องที่สำคัญ

 ผมก็เห็นด้วยกับข้อเสนอของข้าราชการ จึงได้ลงนามและส่งข้อเสนอไปกราบเรียนท่านนายกรัฐมนตรี ซึ่งเราก็กราบเรียนให้ท่านหมดว่าหนังสือเดินทางทูตเป็นอย่างไร หนังสือเดินทางธรรมดาเป็นอย่างไร

แปลว่าพาสปอร์ตที่คุณทักษิณ ถืออยู่มี2 ประเภท คือแบบธรรมดาที่ประชาชนคนไทยมีสิทธิ์จะถือ และพาสปอร์ตการทูตที่เป็นการให้เกียรติพิเศษบางอย่าง สองอย่างมีกติกาต่างกัน คือพาสปอร์ตการทูตให้พิเศษ เพราะฉะนั้นถอนก็ได้

ได้ครับซึ่งอดีตนายกรัฐมนตรีทุกท่านก็ถือพาสปอร์ตชนิดนี้อยู่ หรืออดีตรัฐมนตรีกระทรวงต่างประเทศที่ขอไป

การเมืองในประเทศเป็นอย่างนี้การดำเนินนโยบายต่างประเทศลำบากกว่าปกติมั้ย

แน่นอนผมยังไม่ทราบเลยว่าจะเป็น รัฐมนตรีต่อไปกี่วัน แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องวางแผนการ อย่างเช่น อีก 20 วันสมัชชาสหประชาชาติจะเปิดแล้ว รัฐมนตรีต่างประเทศของทุกประเทศในโลกจะไปอยู่ที่นั่น ผมจะไปหรือเปล่ายังไม่ทราบ แต่ก็ต้องวางแผนไป จองโรงแรม อะไรต่ออะไร

ความยากลำบากในภาวะที่ต้อง อธิบายอะไรในประเทศไทยเช่นตอนที่ต้องออกแถลงการณ์ตอบโต้คุณทักษิณกรณีความ เป็นอิสระของระบบศาลไทย ตอนนั้นคิดยังไงถึงเขียนออกมาค่อนข้างชัดเจน ซึ่งหลายคนแปลกใจว่าคุณเตชมาถึงปั๊บภารกิจแรกก็ต้องตอบโต้คุณทักษิณในเรื่อง นี้

ก็ไม่ใช่ภารกิจแรกแต่เป็นภารกิจแรกๆ ผมเห็นว่าทันทีที่มีข่าวอะไรในหน้าหนังสือพิมพ์ต่างประเทศ ที่กระทบกระเทือนภาพลักษณ์หรือภาพพจน์ของประเทศไทย ไม่ว่าในเรื่องใด กระทรวงการต่างประเทศจะต้องชี้แจง

 ในเมื่อมีเรื่องในหน้าหนังสือพิมพ์ระหว่างประเทศว่าคุณทักษิณพูดว่ามีการ แทรกแซงในกระบวนการยุติธรรม ทางกระทรวงการต่างประเทศจะต้องออกมาปกป้องระบบยุติธรรมของไทยอย่างแน่นอน

ไม่ใช่เรื่องปกติเท่าไหร่ เพราะว่าแต่ไหนแต่ไรมา กระทรวงต่างประเทศไม่ต้องแถลงการณ์จุดยืนเรื่องนี้ โดยเฉพาะที่ต้องตอบโต้กับอดีตนายกรัฐมนตรีของตัวเอง

ก็โดยบังเอิญเป็นการตอบโต้อดีตนายก รัฐมนตรีของตัวเอง แต่สำหรับผม ไม่ว่าที่ไหน ตั้งแต่ผมเป็นเด็ก อยู่ที่กรมสารนิเทศ อะไรก็ตามที่จะมากระทบกระเทือนภาพลักษณ์และภาพพจน์ของประเทศไทย ผมเห็นว่าข้าราชการกระทรวงการต่างประเทศต้องตอบโต้ทันที

กรณีปฏิวัติก็ต้องออกแถลงการณ์เหมือนกันอย่าง 19 กันยา แต่ตอนนั้นคุณเตชอาจไม่ได้อยู่ที่กระทรวงไม่ได้อยู่

แต่ที่เคยผ่านมาทุกครั้งที่ปฏิวัติในประเทศ เราก็ต้องชี้แจงออกไปว่าทำไมถึงเกิดขึ้นแน่นอน

เหมือนกับที่ล่าสุดที่กระทรวง ต่างประเทศต้องชี้แจงออกไปว่า การที่พันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตยไปยึดทำเนียบรัฐบาลเป็นส่วนหนึ่งของ ระบอบประชาธิปไตย

ผมก็พูดอย่างนั้นผมบอกว่าสำหรับผมก็ เป็นปรากฏการณ์ส่วนหนึ่งในประวัติศาสตร์ประชาธิปไตยของไทย และเรายังไม่ทราบว่าอะไรจะเกิดขึ้นต่อไป มันเป็นปรากฏการณ์ เป็นอีกฉากหนึ่งของประวัติศาสตร์ประชาธิปไตยของไทย

แต่แน่นอนว่าภาพลักษณ์ภาพพจน์ของประเทศไทยเสีย และเรากำลังเสียหายอย่างหนัก อย่างที่ภูเก็ตบอกเสียหายวันละ 250 ล้านบาท กระทบกระเทือนเศรษฐกิจของบ้านเมืองแน่นอน

ความไม่แน่นอนทางการเมืองในประเทศทำให้นโยบายต่างประเทศที่ดำเนินอยู่ยากลำบากแค่ไหน

มันลำบากขึ้นอย่างแน่นอนอย่างผมมีนัดไป เยือนเวียดนามวันที่ 10 กันยา ผมก็ไม่รู้จักรัฐมนตรีต่างประเทศของเขามาก่อน แต่ก็มีนัดแล้ว ผมจะไปได้หรือไม่ยังไม่ทราบเลย  

แต่อย่าลืมว่ารัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศไม่จำเป็นต้องเป็นผม เพราะว่ารัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศดูแลผลประโยชน์ของชาติ ในมิติในบริบทของต่างประเทศ ถ้าไม่เป็นผมก็จะเป็นคนอื่น




ขอบคุณเนื้อหาข่าวจาก