ร่วมสืบสานอนุรักษ์ประเพณีโบราณ

“ถ้ำหลวงงดงาม ลือนามหอมกระเทียม ลำไยรสเยี่ยม พระเจ้าสะเลียมหวานเลิศล้ำ น้ำตกงามแท้ แค่หลวงงามตา บูชาพระเจ้าตนหลวง บวงสรวงพระบาทสามยอด” นั่นคือคำขวัญประจำ อ.บ้านโฮ่ง จ.ลำพูน 
   
แค่หลวงงามตา หมายถึง ประ เพณีการแห่แค่หลวง ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของชาวอำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน อาจจะบอกได้ว่ามีแห่งเดียวในโลกก็ว่าได้ คำว่า “แค่” เป็นภาษาพื้นบ้านล้านนาไทย (ยังไม่มีการควบกล้ำอักษร) มีลักษณะเป็นไม้มัดกำ ทำมาจากไม้ไผ่จักเป็นซี่ ๆ หรือไม้อื่น ๆ ที่สามารถติดไฟได้ง่าย และเป็นไม้แห้ง ๆ นำมามัดเป็นกำรวมกัน ใหญ่กว่ากำมือเล็กน้อยยาวไม่เกิน 1 เมตร หรือให้พอดีกับการถือ (คล้ายกับคำว่า “แคร่” ในพจนานุกรม หมายถึงที่นั่งหรือนอน มัดทำด้วยฟากหรือไม้ไผ่ซี่ ๆ ถักติดกัน ฯลฯ)
   
ล้านนาสมัยก่อนเมื่อยังไม่มีไฟฉายหรือตะเกียงใช้ ชาวบ้านก็จะใช้ไม้แค่จุดไฟให้สว่างเพื่อส่องทางในเวลาค่ำคืน เหมือนไต้ไฟหรือคบเพลิง เมื่อถึง เทศกาลลอยกระทงในเดือนยี่เป็ง ชาวบ้านก็จะใช้ไม้แค่จุดไฟถวายเป็นพุทธบูชา ในสมัยล้านนาโบราณ ชาวบ้านได้กำหนดให้มีพิธีการ แห่แค่ไปถวายพระสงฆ์ในวัดแล้วจุดถวายเป็นพุทธบูชา ในวันยี่เป็งหรือวันเพ็ญเดือนสิบสอง อันเป็นพิธีหนึ่งในวันลอยกระทงกล่าวคือ ในตอนเช้าตรู่ของวันยี่เป็ง วัดทุกวัดจะมีการเทศน์มหาชาติชาดก ตอนสายจะมีการทำบุญตักบาตรและในตอนกลางคืน ชาวบ้านจะจัดทำต้นแค่ โดยจะช่วยกันประดับตกแต่งด้วยโคมไฟหรือสิ่งต่าง ๆ อย่างสวยงามแล้วตั้งขบวนแห่กันไปถวายพระสงฆ์ในวัดที่ตนศรัทธา ต่อจากนั้นก็จะจุดไฟที่ต้นแค่ให้ลุกสว่างไสวไปทั่วบริเวณวัด เพื่อเป็นพุทธบูชาแล้วจึงไปลอยกระทงเพื่อบูชาพระแม่คงคาและปล่อยเคราะห์กรรม ต่าง ๆ ให้ล่องลอยไปตามแม่น้ำ
   
เมื่อกาลเวลาล่วงเลยมายาวนาน ประเพณีการจุดไม้แค่ก็ได้ถูกลืมเลือนไปในหลายที่หลายแห่งเพราะได้มีการนำเอา ธูปเทียนหรือประทีปมาจุดแทน เนื่องจากหาซื้อได้ง่ายและสะดวกกว่า แต่ชาวอำเภอบ้านโฮ่งได้มองเห็นความสำคัญจึงยังคงมีการสืบสาน และอนุรักษ์ประเพณีการจุดแค่เอาไว้อย่างต่อเนื่องไม่ให้สูญหายไป ซึ่งกล่าวกันว่าในอดีตกาล วัดดงฤาษี ซึ่งเป็นวัดที่เก่าแก่ของ อ.บ้านโฮ่ง มีฤาษีสองตนมาบำเพ็ญพรตอยู่ และความเชื่อกันว่า นอกจากจะจุดแค่เพื่อเป็นพุทธบูชาแล้ว ยังจุดเพื่อบูชาพระฤาษีอีกด้วย
   
ด้าน นายพุฑฒิพงษ์ ฤาชัย นายกเทศมนตรีตำบลบ้านโฮ่ง กล่าวว่า ประเพณี แห่แค่หลวงของอำเภอบ้านโฮ่ง จ.ลำพูน เป็นประเพณีดั้งเดิมของคนในเขตอำเภอบ้านโฮ่งที่ยังมีการสืบสาน สืบทอดอนุรักษ์ ประเพณีไว้อย่างต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน โดยในปีนี้เทศบาลตำบลบ้านโฮ่ง ร่วมกับอำเภอบ้านโฮ่ง องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทั้ง 5 แห่ง ภาคราชการ ภาคเอกชนในอำเภอบ้านโฮ่งจัดงานประเพณีแห่แค่หลวง ประจำปี 2552 ในวันที่ 30 พฤศจิกายน 2552 ณ สนามที่ว่าการอำเภอบ้านโฮ่ง เพื่อสืบสานวัฒนธรรมประเพณีแห่แค่หลวงของอำเภอบ้านโฮ่ง ให้เป็นประเพณีประจำของอำเภอบ้านโฮ่ง และเพื่อเป็นการส่งเสริมเศรษฐกิจ และการท่องเที่ยวของอำเภอบ้านโฮ่ง ให้อนุชนคนรุ่นหลังได้ร่วมกันอนุรักษ์ และสืบสานประเพณีแห่แค่หลวงอำเภอบ้านโฮ่ง สืบต่อไป ภายในงานมีกิจกรรมการประกวดโคมลอย การประกวดตีกลองบูชา การแข่งขันทำลาบ การแข่งขันส้มตำลีลา การประกวดตีกลองสะบัดชัย การประกวดตัดตุงใส้จ๊าง การประกวดทำแค่จำลอง การประกวดร้องเพลงไทยลูกทุ่ง การแข่งขันบอกไฟดอก การประกวดตีกลองหลวง นอกจากนั้นยังมีรำวงย้อนยุค และการชกมวยไทยให้ชมอีกด้วย ในภาคกลางคืนยังมีกาดมั่วครัวแลง ให้ประชาชนได้จับจ่ายใช้สอยกัน การแสดงบนเวที ชมขบวนแห่แค่หลวงของแต่ละองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และการประกวดธิดาแค่หลวง พร้อมทั้งการจุดไฟแค่หลวงที่สวยสดงดงาม ตามประเพณีโบราณ ประเพณีการแห่แค่หลวงจึงเป็น เอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมที่มีคุณค่าควรแก่การอนุรักษ์ให้อนุชนรุ่นหลังได้สืบ ทอด    ต่อไป
   
ลอยกระทงปีนี้ถ้ายังไม่รู้จะไปเที่ยวที่ไหน ก็ขอเชิญไปเที่ยวชมประเพณีแห่แค่หลวงที่ อ.บ้านโฮ่ง จ.ลำพูน รับรองไม่มีคำว่าผิดหวังครับ.

ชาญฤกธิ์ มณีจอม

 

ที่มา เดลินิวส์