นางสาวบงกช นภาอัมพร คณะทำงานโครงการบางกอกคลินิก เพื่อให้คำปรึกษากฎหมายด้านสถานะและสิทธิของบุคคล คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และน.ส. อัจฉรา สุทธิสุนทรินทร์ คณะทำงานโครงการบางกอกคลินิก เพื่อให้คำปรึกษากฎหมายด้านสถานะและสิทธิของบุคคล 

ได้ทำหนังสือลงวันที่ 1 กันยายน 2553  ถึง น.พ.นิรันดร์ พิทักษ์วัชระ ประธานคณะอนุกรรมการด้านสิทธิและสถานะบุคคลของผู้ไร้สัญชาติ ไทยพลัดถิ่น ผู้อพยพและชนพื้นนเมือง คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) กรณีนายทะเบียนเทศบาลต.สุเทพ อ.เมือง จังหวัดเชียงใหม่สั่งระงับความเคลื่อนไหวทางทะเบียนราษฎรของ ด.ช.หม่อง ทองดี  แชมป์เเครื่องบินกระดาษพับแห่งประเทศไทยและชนะการแข่งขันเครื่องบินกระดาษพันที่ประเทศญี่ปุ่นและ ด.ช.ไร้สัญชาติอื่นๆ เพื่อให้ กสม.ดำเนินการคุ้มครองสิทธิของเด็กไร้สัญชาติเหล่านี้ว่า ได้รับการร้องทุกข์จาก อาจารย์ดวงฤทธิ์ เกติมา ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านห้วยทราย ตำบลสุเทพ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ในเรื่องดังกล่าวโดยมีรายละเอียดดังนี้

วันพฤหัสบดีที่ 22  กรกฎาคม 2553  อาจารย์ดวงฤทธิ์ เดินทางไปยังสำนักทะเบียนท้องถิ่นตำบลสุเทพ เพื่อดำเนินการแทนเด็กชายหม่อง ทองดี ในการขออนุญาตเดินทางออกนอกพื้นที่เพื่อไปเป็นวิทยากรรับเชิญเกี่ยวกับการพับเครื่องบินกระดาษ ณ จังหวัดนครราชสีมา ซึ่งอาจารย์ดวงฤทธิ์ได้ใช้ทะเบียนประวัติ ท.ร.38  ก เป็ นเอกสารแสดงตนของ ด.ช.หม่องเหมือนดังเช่นทุกครั้งที่มาดำเนินการทางทะเบียนที่สำนักทะเบียนฯ แต่กลับได้รับแจ้งจากเจ้าหน้าที่ฝ่ ายทะเบียนว่า ด.ช.หม่อง ทองดี ไม่สามารถใช้ทะเบียนประวัติ ท.ร.38 ก. เป็ นเอกสารแสดงตนได้อีกต่อไปเนื่องจากทางเทศบาลได้รับหนังสือจากอำเภอเมืองเชียงใหม่ ให้ทางเทศบาลสั่งระงับการเคลื่อนไหวทางทะเบียนของ ด.ช.หม่อง ทองดี  เนื่องจาก ด.ช.หม่อง มีรายการทะเบียนราษฎรมากกว่าหนึ่งรายการ กล่าวคือ ยังมีรายการสถานะเป็ นผู้ติดตามแรงงานต่างด้าวสัญชาติพม่าด้วย

หนังสือระบุว่า ทางสำนักทะเบียนฯ ยังได้แจ้งอีกว่า ไม่เพียงแค่ ด.ช.หม่อง ทองดี เท่านั้นที่ถูกระงับการคเลื่อนไหวทางทะเบียนแต่รวมถึงเด็กนักเรียนคนอื่นๆ ที่มีรายการสถานะมากกว่าหนึ่งรายงานในลักษณะเดียวกัน ด้วย

ภายหลังได้รับการร้องทุกข์และรับทราบข้อเท็จจริงในรายละเอียด ทางคณะทำงานฯ ได้พิจารณาแล้วเห็นว่า  การกระทำดังกล่าวน่าจะส่งผลร้ายให้กับ ด.ช.หม่องรวมทั้งเด็กนักเรียนคนอื่นที่ตกอยู่ในสถานการณ์เดียวกันมากกว่า ด้วยเหตุผลดังต่อไปนี้

ประการแรก การที่ ด.ช.หม่อง ทองดี และ เด็กนักเรียนในสถานการณ์เดียวกัน ถูกระงับการเคลื่อนไหวทางทะเบียนในสถานะของบุคคลที่ไม่มีสถานะทางทะเบียนกลุ่มเด็กที่เรียนอยู่ในสถานศึกษาของประเทศไทย (กลุ่มเป้ าหมายที่ 2 ตามยุทธศาสตร์การจัดการปัญหาสถานะและสิทธิของบุคคล ตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ ๑๘ มกราคม ๒๕๔๘)  ส่งผลให้พวกเขาเสียสิทธิขั้นพื้นฐานด้านสาธารณสุข (สิทธิในหลักประกันสุขภาพ) ที่เพิ่งจะได้รับการคืนสิทธิ โดย มติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่23 มีนาคม 2553 และแม้ว่า ด.ช.หม่องและบุคคลในสถานการณ์เดียวกันจะมีอีกสถานะหนึ่งคือ ผู้ติดตามแรงงานต่างด้าว แต่สถานะดังกล่าวก็มิได้ทำให้พวกเขาได้รับสิทธิในหลักประกันสุขภาพดังเช่นตัวแรงงานต่างด้าวที่ขึ้นทะเบียนแต่อย่างใด

ประการที่สอง การที่ ด.ช.หม่อง ทองดี และ เด็กนักเรียนในสถานการณ์เดียวกัน ถูกระงับการเคลื่อนไหวทางทะเบียนในสถานะของบุคคลที่ไม่มีสถานะทางทะเบียนกลุ่มเด็กที่เรียนอยู่ในสถานศึกษาของประเทศไทย ซึ่งเป็ นสถานะที่ดีกว่าในแง่ของการคุ้มครองสิทธิต่างๆ ของเด็ก นั้น ส่งผลให้พวกเขาต้องตกอยู่ในสุญญากาศทางนโยบายระหว่างรัฐที่ยังไม่ชัดเจน กล่าวคือ เด็กเหล่านี้อาจจะไม่สามารถเข้าสู่กระบวนการพิสูจน์สัญชาติกับประเทศต้นทางเช่นเดียวกับบิดามารดาได้เนื่องจากนโยบายเพื่อการพัฒนาสถานะแรงงานต่างด้าวที่เข้าเมืองผิดกฎหมายให้กลายเป็ นแรงงานถูกกฎหมายนั้นยังมีความคลุมเครือ และข้อเท็จจริงที่พบในทางปฏิบัติยังชี้ให้เห็นว่า นโยบายดังกล่าวไม่ครอบคลุมถึงบุตรและผู้ติดตามแรงงานต่างด้าว

การกระทำเช่นนี้ย่อมเป็นการละเมิดหลักการคุ้มครองสิทธิขั้นพื้นฐานของเด็กซึ่งเป็นกลุ่มผู้อ่อนแอ ภายใต้อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็กที่ประเทศไทยได้เข้าเป็นภาคีตั้งแต่วันที่ 27มีนาคม 2535

นอกจากนี้ การกระทำดังกล่าวก็น่าจะเป็นการขัดต่อคำมั่นเกี่ยวกับการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนของมนุษย์ทุกคนโดยไม่เลือกปฏิบัติที่ประเทศไทยให้ไว้แก่คณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ เนื่องในโอกาสที่ประเทศไทยสมัครเป็ นสมาชิกและได้รับเลือกให้ดำรงตำแหน่งประธานคณะมนตรีฯ ระหว่างปี 2553-2554 อีกด้วย

จึงเรียนมาเพื่อให้คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ โดย คณะอนุกรรมการด้านสิทธิและสถานะบุคคลของผู้ไร้สัญชาติ ไทยพลัดถิ่น ผู้อพยพ และชนพื้นเมือง เป็ นสื่อกลางอันเป็ นธรรมเพื่อการคุ้มครองสิทธิของเด็กชายหม่อง ทองดีและ เด็กนักเรียนในสถานการณ์เดียวกันต่อไป